Pamiętamy!
Dziś Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu, ustanowiony 27 stycznia w rocznicę wyzwolenia obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.
Wśród 6 milionów ofiar Zagłady byli także żydowscy mieszkańcy przedwojennego Olsztyna. Dziś niestety nie możemy spotkać się w Domu Mendelsohna, by jak co roku przypomnieć o ich losach.
Prosimy Państwa o chwilę refleksji i zadumy, nad lekcją którą dała i którą nadal daje nam historia.
#WeRemember
Motyw graficzny: Ewa Pohlke
Zdrowych, pełnych pokoju, wzajemnej życzliwości Świąt Bożego Narodzenia oraz wszelkiej pomyślności w Nowym 2021 Roku!
Siódmego grudnia 1990 roku Sąd Wojewódzki w Olsztynie zarejestrował stowarzyszenie pod nazwą Wspólnota Kulturowa „Borussia”. W ten sposób zwieńczone zostały wielomiesięczne dyskusje programowe. Ich efektem był „Manifest”. Pierwszym przewodniczącym został Robert Traba. Kazimierz Brakoniecki przyjął misję tworzenia kwartalnika. Już w kilka miesięcy później ukazała się pierwsza publikacja „Biblioteki Borussii” – reedycja w nowym opracowaniu Ilustrowanego przewodnika po Mazurach pruskich i Warmii Mieczysława Orłowicza, a wkrótce tłumaczenie dzieła z połowy XIX wieku Idea polskości mazurskiego Niemca, Ferdynanda Gregoroviusa. Finałem roku pierwszego była międzynarodowa konferencja „Prusy Wschodnie – dziedzictwo i nowa tożsamość”.
Echo medialne przerosło najśmielsze oczekiwania twórców. O „Borussii” pisano i mówiono od dzienników i rozgłośni regionalnych przez „Gazetę Wyborczą” i „Tygodnik Solidarność” po audycje Tadeusza Nowakowskiego na falach Radia Wolna Europa. Profesor Tadeusz Chrzanowski na łamach „Tygodnika Powszechnego” swój entuzjastyczny artykuł zakończył frazą: „Nie dajcie się chłopcy i dziewczęta, trzymajcie kurs. Najwyższy czas budować Polskę realną: to znaczy taką, która jest zakorzeniona i w przeszłości, i w teraźniejszości, boć to przecież jest nasza Polska!” Spuentowałem ją równie entuzjastycznym niedowierzaniem: „Wytrzymamy! (?)”. Wytrzymaliśmy!
„Manifest” i apel Tadeusza Chrzanowskiego pozostają aktualne. Jest to dowód, że autentycznie twórcza wizja i kreatywne działanie nie starzeją się. Może być to także powód frustracji, że po 30 latach musimy znowu przypominać elementarz demokratycznych zasad. Jedno jest pewne: „Borussia” pokazała, jak niemożliwe, staje się możliwym; jak idea przekształca się w twórcze działanie i tworzenie wartości.
I tak trzymajmy!
Robert Traba
Przypominamy TEKST MANIFESTU BORUSSII
Zapraszamy na wydarzenie online – rozmowę z prof. Marcinem Napiórkowskim „Mit prowincji”, którego partnerem jest Klub Tygodnika Powszechnego w Olsztynie.
Spotkanie odbędzie się w piątek, 11 grudnia br. o godz. 20.00 i będzie transmitowana na żywo na profilu Facebook Borussia.Olsztyn oraz na kanale YouTube https://www.youtube.com/watch?v=LAKhqMYe4aA
Prof. Marcin Napiórkowski to semiotyk kultury, wykładowca uniwersytecki, pisarz i publicysta, związany ze środowiskiem „Tygodnika Powszechnego”.
Tematem naszego spotkania będzie mit prowincji – chcemy wspólnie zastanowić się nad fenomenem prowincji (geograficznej i przede wszystkim kulturowej), a także nad tym, czy i jakie mity o niej funkcjonują w świadomości i szerszym odbiorze społecznym.
Rozmowę, która odbywa się w ramach Festiwalu Mendelsohna, poprowadzi Alicja Kulik.
* * *
Prof. Marcin Napiórkowski o sobie: „Badam mity. Czasem pomagam tworzyć nowe. Wykładam w Instytucie Kultury Polskiej UW. Interesują mnie mity konsumenckie, legendy miejskie, teorie spiskowe i pseudonaukowe. Pisuję regularnie w „Tygodniku Powszechnym”, a czasami też w innych miejscach. Jestem autorem kilku książek, między innymi Kodu kapitalizmu i wydanego niedawno Turbopatriotyzmu o współczesnych polskich mitologiach politycznych. Ciekawymi odkryciami na bieżąco dzielę się na blogu mitologiawspolczesna.pl”
Zapraszamy do udziału!
Wydarzenie odbywa się w ramach Festiwalu Mendelsohna.
Organizatorzy: Fundacja Borussia, Stowarzyszenie WK Borussia, Stowarzyszenie B’Jachad, Forum Dialogu Publicznego
Partner wydarzenia: Klub Tygodnika Powszechnego w Olsztynie
Wsparcie finansowe: Goethe-Institut w Warszawie, Fundacja im. Róży Luksemburg
Zapraszamy na spotkanie online „Cmentarze żydowskie – trudna pamięć” – z historykiem i publicystą Krzysztofem Bielawskim, autorem książki „Zagłada cmentarzy żydowskich”, rozmawiać będzie Kornelia Kurowska.
Spotkanie odbędzie się w środę, 9 grudnia br. o godz. 18.00 i będzie transmitowane na żywo na profilu facebookowym Borussia.Olsztyn oraz na kanale YouTube Borussii pod linkiem:
https://www.youtube.com/watch?v=nE-3C4FCy2E
Publikacja Krzysztofa Bielawskiego dokumentuje najnowszą, powojenną historię nekropolii żydowskich w Polsce. „Zagłada cmentarzy żydowskich” to lektura wstrząsająca, bo ukazująca ogromną skalę bezpowrotnych zniszczeń – spośród ok. 1200 cmentarzy żydowskich na terenach obecnej Polski wszystkie właściwie uległy dewastacji i popadły w zapomnienie. Na setkach z nich nie znajdziemy już nagrobków. Nierzadko w miejscu, gdzie spoczywają ludzkie szczątki, wznoszono budynki, urządzano place zabaw, parki i pola uprawne.
Krzysztof Bielawski bada i dokumentuje historię żydowskich cmentarzy od 2005 r., prowadzi portal internetowy www.cmentarze-zydowskie.pl i jako specjalista ds. dziedzictwa żydowskiego pracuje w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
Rozmowę poprowadzi Kornelia Kurowska
Organizatorzy wydarzenia: Fundacja Borussia, Stowarzyszenie WK Borussia, Stowarzyszenie B’Jachad, Forum Dialogu Publicznego
Wsparcie finansowe: Goethe-Institut w Warszawie, Fundacja im. Róży Luksemburg
W ramach trwającego w 2020 roku wirtualnie Festiwalu Mendelsohna pod hasłem HORYZONTY zapraszamy na spotkanie z Sigitasem Parulskisem – litewskim pisarzem, poetą, eseistą i krytykiem literackim. Okazją do spotkania jest ukazanie się w Polsce powieści Parulskisa „Ciemność i partnerzy” [Tamsa ir partneriai] – książkę w przekładzie Izabeli Korybut-Daszkiewicz wydało Wydawnictwo Czarne. Spotkanie z Autorem poprowadzi dr Alina Kuzborska.
Spotkanie można oglądać na platformie YouTube – Ciemność i partnerzy LINK
W Litwie powieść „Ciemność i partnerzy” ukazała się w 2012 r. i wzbudziła wiele kontrowersji. Krytyka pomijała ją początkowo milczeniem, pojawiały się zarzuty, że autor „kala własne gniazdo”. Sigitas Parulskis wsadził bowiem przysłowiowy kij w mrowisko, odkrywając na łamach książki niechlubne karty historii Litwy. Powieść opowiada o Zagładzie Żydów litewskich.
Główny bohater, Vincentas, jest fotografem i mieszka w Kownie. W czasie zawieruchy początku wojny, która wkracza na Litwę nomen omen sowiecką w czerwcu 1941 r., zawiera pakt z niemieckim esesmanem-estetą. W zamian za uratowanie życie swoje i swojej żydowskiej kochanki zobowiązuje się do dokumentowania aktów śmierci najżarliwszych wrogów hitlerowców – Żydów. Mimowolnie Vincentas staje się świadkiem koronnym Zagłady, której dokonują litewskie bataliony śmierci.
* * *
„Zaczynają się pogromy, Litwini biją, gwałcą i zabijają. Niemieccy żołnierze nawet nie muszą wydawać rozkazów, przyglądają się zbrodni. To samo dzieje się w wielu miastach i wsiach Litwy, a wkrótce potem powstają getta”.
(Z recenzji Michała Nogasia „Litewska czarna karta. Szychta z polowaniem za Żydów”, Książki. Magazyn do czytania, Dwumiesięcznik, luty 2020).
Zapraszamy do udziału w spotkaniu z Sigitasem Parulskisem o trudnej, nieprzepracowanej historii, która łączy losy Litwinów i Polaków, Żydów, o światełku na HORYZONCIE – przebaczaniu i pojednaniu, które jest możliwe dzięki odwadze ludzi.
Spotkanie w języku litewskim z tłumaczeniem na polski. Tłumaczenie: Agnieszka Rembiałkowska.
Spotkanie odbywa się dzięki wsparciu Litewskiego Instytutu Kultury [Lietuvos kultūros institutas] w Wilnie oraz Ambasady Republiki Litewskiej w Polsce.
Serdecznie zapraszamy na wykład online dr Michi Brauna (Uniwersytet w Lipsku) „O majstrowaniu przy historii. Praktyki odwracania populistycznych wyobrażeń historii i jej symboliki. Wykład odbędzie się na platformie zoom.
pod linkiem: https://us02web.zoom.us/j/82297052986?pwd=WlBZYStzQnY5MFNCaFFEWVdBM0RUQT09
Micha Braun, dr nauk humanistycznych, jest teatrologiem i managerem naukowym w Lipsku. Prowadzi badania i wykłady, publikuje na temat praktyk artystycznych w zakresie powtarzania, narracji i pamięci w teatrze, performansie i filmie XX i XXI wieku, a także na temat mediów służących zawłaszczaniu przeszłości. Szczególnie interesują go kwestie doświadczenia kryzysu i artystycznych strategii jego pokonania w Europie Środkowej i Wschodniej.
W dzisiejszych czasach, naznaczonych populistycznymi i postfaktycznymi dyskursami, istotną rolę odgrywa pamięć w polityce i zawłaszczanie przeszłości. Estetyczne podejście do historii, niemalże dowolne majstrowanie przy przeszłości przez jej mniej czy bardziej zawoalowane zawłaszczanie i odpowiednie „opracowywanie” historycznych faktów i wydarzeń pozwala uzyskać obrazy i symbole wyidealizowanej przeszłości, którym przypisuje się moc kreowania wspólnoty. Instrumentalnie potraktowana przeszłość służy uzasadnianiu doraźnych celów politycznych.
W kontekście 3 prac teatralno-artystycznych: z Polski (Zbigniew Libera: Wyjście ludzi z miast, 2010), Niemiec (Johannes Kuhn/Lukas Yves Jakel: RescEU, 2015) i Węgier (Kristóf Kelemen/Bence György Pálinkás: Magyar akác, 2017) poszukamy odpowiedzi na pytanie, jak estetyczne praktyki powtarzania i odwracania populistycznych obrazów, poprzez bezpośrednie zetknięcie sztuki i polityki, same mogą odnieść skutek polityczny. Te trzy różne prace łączy jedno: każda z nich sięga do toczących się współcześnie dyskursów politycznych dotyczących zwłaszcza podziału na to, co ‘nasze’ i co ‘obce’, odzwierciedla je i transformuje po to, by je same uczynić elementem aktualnie prowadzonego dyskursu.
Zapraszamy na cykl wirtualnych warsztatów kulinarnych: kuchnia niemiecka, wietnamska i syryjska, które odbędą się pod hasłem „Gotowanie z przyjaciółmi z Emilienstrasse”.
Emilienstrasse to jedna z ulic w centrum Lipska. Mieszka tu Yvonne Meyer, która kilka lat spędziła w Olsztynie jako menadżerka kultury, współpracując z „Borussią” przy tworzeniu programu Dom Mendelsohna. Po powrocie do Niemiec Yvonne pracuje zawodowo i działa społecznie w Stowarzyszeniu „Przyjaciele Borussii Olsztyn”. W jej domu przy Emilienstrasse mieszkają rodziny niemieckie, lecz także wiele osób z różnych stron świata – w jednym miejscu spotyka się wiele kultur i tradycji, także kulinarnych.
Podczas 3-odcinkowego cyklu spotkań online Yvonne chce przedstawić nam swoich przyjaciół i sąsiadów – a poznamy się z nimi dosłownie i w przenośni „od kuchni”!
Zapraszamy na cykl wydarzeń online „Gotowanie z przyjaciółmi z Emilienstrasse”, który odbędzie się w ramach Festiwalu Mendelsohna. Co piątek w listopadzie będziemy poznawać tajniki kuchni niemieckiej, wietnamskiej i syryjskiej. Przybliżą je nam Yvonne i jej przyjaciele. Serdecznie zapraszamy do udziału w wirtualnych warsztatach kulinarnych – czyli nie tylko do oglądania warsztatów, lecz także do wspólnego gotowania.
Nasza koleżanka Yvonne i jej rodzina od kilku lat preferują kuchnię wegetariańską. Yvonne mieszka w Lipsku, ale pochodzi z Saksonii-Anhalt, regionu, w którym w codziennej kuchni dominują potrawy mięsne. Oprócz dań kuchni śródziemnomorskiej i azjatyckiej Yvonne nadal chętnie wraca do smaków z dzieciństwa, ale chętnie tworzy własne wegetariańskie wersje tradycyjnych potraw.
Podczas wirtualnych warsztatów kulinarnych będziemy gotować wspólnie z Yvonne. Yvonne krok po kroku wytłumaczy nam, jak przygotowuje swoje ulubione danie, zapozna nas też ze składnikami regionalnej kuchni saksońskiej. Przedstawi też własne pomysły na zbilansowaną, zdrową dietę sezonową.
Jedną z sąsiadek Yvonne z Emilienstrasse jest Thu Thy z Wietnamu, która od wielu lat mieszka na stałe w Lipsku. Zapachy dobiegające z mieszkania Thu Thy od lat budzą zachwyt sąsiadów, a sałatka z kalarepy jest nieodłącznym elementem wspólnych imprez towarzyskich. Yvonne poprosiła ją, by zdradziła nam, jak w kuchni wietnamskiej przygotowuje się świeże warzywa i uzyskuje słynny efekt głębokiego smaku.
W ramach wirtualnych warsztatów kulinarnych Thu Thy zaprosi nas do wspólnego gotowania dań kuchni wietnamskiej. Wspólnie przygotujemy surowe sajgonki (spring rolls) i sałatkę z kalarepy.
Mahmoud pochodzi z okolic Damaszku, a od 4 lat mieszka w Lipsku i przyjaźni się z Yvonne i jej rodziną. Jego ojciec był mistrzem w przygotowywaniu falafela, nazywany był wręcz „króla falafla”. Mahmoud odziedziczył po nim talent kulinarny. Często umawia się z Yvonne na wspólne gotowanie u niej w mieszkaniu przy Emilienstrasse. Tym razem nam wszystkim opowie, jak przyrządzić słynny falafel, czyli kotleciki z ciecierzycy i z czym najlepiej go serwować.
Podczas wirtualnych warsztatów Mahmoud krok po kroku ugotuje go razem z nami. Przedstawi tez najważniejsze zasady przygotowania posiłków w kuchni arabskiej.
Jak działa wirtualne „Gotowanie z przyjaciółmi z Emilienstrasse”?
Uczestnikom będzie potrzebny komputer (ewentualnie tablet lub telefon) z działającą kamerką oraz aplikacją „Zoom” – można ją pobrać bezpłatnie na swoje urządzenie przez przeglądarkę internetową, sklep Google Play lub App Store.
Link do aplikacji „Zoom”: https://zoom.us/support/download
Udział w warsztatach (całym cyklu lub w poszczególnych spotkaniach) jest możliwy po wcześniejszym przesłaniu zgłoszenia za pośrednictwem formularza google, który należy wypełnić i przesłać do organizatorów najpóźniej do 10.11.2020 (wtorek).
Link do formularza zgłoszeniowego na warsztaty dostępny jest pod poniższym linkiem: https://forms.gle/n2xdssXQuJCxrZTc6
Na podany w zgłoszeniu adres mailowy uczestnicy otrzymają potwierdzenie udziału wraz z listą składników potrzebnych do przygotowania potraw oraz informację o sprzęcie kuchennym, który przyda się będzie potrzebny podczas wspólnego gotowania.
W dniu wydarzenia prześlemy mailowo link do aplikacji „Zoom”, za pomocą którego połączymy się z uczestnikami warsztatów.
Udział w warsztatach kulinarnych jest bezpłatny. Organizatorzy zapewniają tłumaczenie.
Razem z naszymi przyjaciółmi z Niemiec zapraszamy do wspólnego gotowania!