Monthly Archives: listopad, 2023

„Odrzania. Podróż po Ziemiach Odzyskanych” – spotkanie ze Zbigniewem Rokitą | czwartek 30 listopada godz. 17.00 | Dom Mendelsohna

Na finał VIII Festiwalu Mendelsohna zapraszamy na spotkanie ze Zbigniewem Rokitą „Odrzania. Podróż po Ziemiach Odzyskanych”, które poprowadzi Joanna Wilengowska.

Zbigniew Rokita, autor nagrodzonej Nagrodą Nike książki „Kajś”, tym razem zaproponował czytelnikom włóczęgowski poemat reporterski, w którym przemierza tzw. Ziemie Odzyskane.
Pisze też o nas, o Warmii i Mazurach, krainach wielkiego i bolesnego eksperymentu demograficznego. Sprawdza, co oznacza „poniemieckie” i jak się to poniemieckie pozszywało z polskim, czy już jesteśmy tutejsi, czy może jeszcze budujemy mitologie własnego miejsca.
Z humorem i świeżością spojrzenia opisuje tereny przyłączone po wojnie do Polski, sam o sobie mówiąc, że jest „kundlem Ziem Odzyskanych zlepionym z tutejszych i przyjezdnych”.
Znakomity rozmówca, ciekawski reporter i baczny obserwator życia społecznego po raz kolejny będzie gościem Borussii, tym razem jako autor świeżo wydanej „Odrzanii” (Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 2023).

Zbigniew Rokita – reporter, redaktor, specjalizuje się w problematyce Europy Wschodniej i Górnego Śląska. Autor książek reporterskich „Odrzania. Podróż po Ziemiach Odzyskanych” (2023), „Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku” (wyróżnionej podwójną Nagrodą Literacką Nike: jury oraz czytelników; 2020) i „Królowie strzelców. Piłka w cieniu imperium” (2018). Autor sztuk teatralnych „Nikaj” (Teatr Zagłębia) i „Weltmajstry” (Teatr Korez). Stały współpracownik „Tygodnika Powszechnego”. Pochodzi z Gliwic, mieszka w Katowicach.

Serdecznie zapraszamy! Wstęp wolny!

* * *

VIII Festiwal Mendelsohna pod hasłem „Czas”
Wsparcie finansowe: Goethe-Institut w Warszawie, Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Samorząd Miasta Olsztyna i Fundacja im. Róży Luksemburg

* * *
Motyw graficzny: Ewa Pohlke
Oprawa graficzna: Andrij Fil
Fot. Arkadiusz Gola

„Ślady pamięci – Żydzi z Sensburga” w opowieści Magdaleny Lewkowicz | Sobota, 25 listopada, godz. 16.00 | Dom Mendelsohna

W sobotę 25 listopada o godz. 16.00 wspólnie z Magdaleną Lewkowicz zapraszamy do Domu Mendelsohna na opowieść o świecie Żydów z Sensburga, czyli przedwojennego Mrągowa.

Historia żydowskich mieszkańców przedwojennego Mrągowa po 1945 r. na dziesięciolecia popadła w zapomnienie. Nikt nie potrafił przywołać ani miejsc, ani postaci związanych z dziejami tutejszej gminy. Kiedy rozpoczął się proces odkrywania żydowskich śladów w krajobrazie mazurskiego miasta i jakie były jego początki? Kto dziś w Mrągowie pamięta o tutejszej społeczności żydowskiej? Czy jej historia jest ważna dla współczesnych mieszkańców miasta, w tym dla młodego pokolenia? Czy świadomość mrągowian o dziejach ich „małej ojczyzny” ulega w ostatnich latach zmianie?

Między innymi na te pytania spróbujemy odpowiedzieć podczas spotkania z Magdaleną Lewkowicz, nauczycielką i edukatorką, badaczką lokalnej historii, która kilkanaście lat temu zainicjowała w Mrągowie działania edukacyjne wokół historii tutejszej gminy żydowskiej i zaczęła jej dokumentowanie. Z jej inicjatywy, po kilkuletnich staraniach, w 2018 r. odsłonięto tablicę upamiętniającą cmentarz żydowski w Mrągowie. Magdalena Lewkowicz została dwukrotnie wyróżniona Nagrodą im. Ireny Sendlerowej „Za naprawianie świata” (2014, 2015). W 2018 r. znalazła się wśród laureatów prestiżowej „Nagrody POLIN”.

Spotkanie odbywa się w cyklu „MY Mendelsohn. Mozaika pamięci”

***
Wsparcie finansowe Festiwalu Mendelsohna: Goethe-Institut w Warszawie, Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Samorząd Miasta Olsztyna i Fundacja im. Róży Luksemburg

* * *
Fot. archiwum Magdaleny Lewkowicz
Motyw graficzny: Ewa Pohlke
Oprawa graficzna: Andrij Fil

Rodzina Grumachów z Barczewa, Olsztyna, Królewca i Berlina. Fotograficzna podróż w czasie – wykład prof. Ruth Leiserowitz | piątek, 24 listopada godz. 17.00 | Dom Mendelsohna

Serdecznie zapraszamy w piątek, 24 listopada o godz. 17.00 na wykład prof. Ruth Leizerowitz „Rodzina Grumachów z Barczewa, Olsztyna, Królewca i Berlina. Fotograficzna podróż w czasie”.

Podczas wykładu w Domu Mendelsohna prof. Ruth Leiserowiz przedstawi historię rodziny Grumachów, pochodzącą z dawnych Prus Wschodnich, którą odtworzyła na podstawie badań archiwalnych. Punktem wyjścia do opowieści o historii Grumachów, która ma swój początek w Wartenburgu (dzisiejszym Barczewie) i Allenstein (Olsztynie), a która kończy się w Jerozolimie, jest zdjęcie przedstawiające Nathana Grumacha i jego żonę Friederike, którzy pobrali się w 1893 r. Jak potoczyło się życie małżeństwa Grumachów, gdzie pozostawili swój ślad? Narracja skupia się na Allenstein w latach osiemdziesiątych XIX wieku, ale także na Berlinie podczas II wojny światowej.

Dr Nathan Grumach (1863-1908) przyszedł na świat w Wartenburgu (Barczewie) w rodzinie właściciela tutejszego tartaku Moritza Grumacha i jego żony Johanny z domu Abrahamsohn. Był uzdolniony muzycznie i miał piękny, czysty głos. Chętnie pomagał w synagodze i gdy wracał do domu na szabat, śpiewał tam podczas nabożeństw. Grumach poślubił pochodzącą z Allenstein (Olsztyna) Friederike Mendelsohn. Para zamieszkała w Tilsit (dziś Sowietsk w obwodzie kaliningardzkim), gdzie Grumach pracował jako notariusz.

Prof. dr Ruth Leiserowitz (Uniwersytet Humboldta w Berlinie) od 2009 r. jest zastępczynią dyrektora Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie. Zajmuje się historią krajów nadbałtyckich oraz dziejami Żydów. Wraz z mężem i przyjaciółmi założyła stowarzyszenie „Żydzi w Prusach Wschodnich”, w którym aktywnie działa.

Spotkanie w języku polskim.
Serdecznie zapraszamy! Wstęp wolny!

Wsparcie finansowe: Goethe-Institut w Warszawie, Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Samorząd Miasta Olsztyna i Fundacja im. Róży Luksemburg

* * *

Motyw graficzny: Ewa Pohlke
Oprawa graficzna: Andrij Fil

„Zamalowane okna – historie ze słów i obrazów” – spotkanie z Anną Liminowicz | czwartek, 23 listopada godz. 17.00 | Dom Mendelsohna

Serdecznie zapraszamy do Domu Mendelsohna w czwartek 23 listopada o godz. 17.00 na spotkanie z Anną Liminowicz zatytułowane „Zamalowane okna – historie ze słów i obrazów”.

Zamalowane okna rozbudzają wyobraźnię i wywołują smutek. Przez okno wyglądamy na świat albo zaglądamy do środka. Z zamalowanym oknem jest inaczej. W każdym razie, może być inaczej. Otwiera nas ono na nasze wewnętrzne przeżywanie, na nasze tajemnice, które kryje każde ludzkie życie. Szczególnie, gdy dom z zamalowanymi oknami stoi w Perłach. Czy może raczej w Perlswalde? A może tu i tam? Na niewidzialnej granicy…

U Anny Liminowicz, fotografki i autorki reportaży, człowiek wraz z jego historią i tajemnicą skrywa się w obrazie i w słowie. Zapraszamy z Autorką w podróż do Pereł/Perswalde.

Spotkanie poprowadzi Alicja Kulik, dziennikarka radiowa i reportażystka.

Anna Liminowicz- Fotografka i autorka reportaży. Ukończyła Fotografię Prasową w Instytucie Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego oraz Polską Szkołę Reportażu. W centrum jej zainteresowań znajdują się kwestie społeczne. Laureatka m.in. Nagrody im. Krzysztofa Millera za odwagę patrzenia oraz kilkukrotna laureatka Grand Press Photo. W 2021 roku uzyskała grant National Geographic Society’s Emergency Fund for Journalists na realizację dokumentu fotograficznego pt. Wirus lęku ( niedługo ukaże się książka). W 2022 opublikowała książkę Zamalowane okna, która została nominowana do Nagrody Wawrzyna oraz Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego.

Współpracuje m.in. z The New York Times, The Guardian, The Wall Street Journal, The Globe & Mail, NBC News, NRC, Der Spiegel, UNHCR i wieloma innymi.
Pochodzi z Mazur, mieszka w Warszawie.

Wsparcie finansowe: Goethe-Institut w Warszawie, Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Samorząd Miasta Olsztyna i Fundacja im. Róży Luksemburg
* * *
Fot. Artur Królicki
Motyw graficzny: Ewa Pohlke
Oprawa graficzna: Andrij Fil Pokaż mniej

Wernisaż wystawy fotograficznej „Woda. Drzewo. Kamień” | Piątek, 17 listopada godz. 17.00 | Dom Mendelsohna

Serdecznie zapraszamy na wernisaż wystawy fotograficznej „Woda. Drzewo. Kamień” Ewa Pohlke – Gintautas Vaičys – Paweł Strzelec. Pamięci Jerzego Walugi w piątek 17 listopada o godz. 17.00 do Domu Mendelsohna (ul. Zyndrama z Maszkowic 2).

Światło jest źródłem wszystkiego. Tym co sprawia, że rzeczy stają się widzialne dla oczu. Tym co sprawia, że skały nie rozpadają się. Moje poglądy są głęboko uzależnione od wiary w to, że rzeczy są pewną pochodną emitowanej energii. Światło to najpełniejsza prawda wszechświata. – Wynn Bullock

Woda, drzewo czy kamień to nie tylko powszechnie znane elementy natury.
To także symbole życia i pamięci.

Jakiś kosmiczny przypadek sprawia, że uniwersalna energia skupia się budując różne atomy. Wodór, węgiel, krzem – to w gruncie rzeczy ta sama energia. To nasza percepcja sprawia, że są tym, czym je widzimy. Twarda skała faluje jak woda, tylko wolniej. Płynna woda za migawką aparatu staje się nieruchoma jak skała. To tylko kwestia czasu, w jakim patrzymy. /Paweł Strzelec/

Niebo jako przestrzeń wolności. Woda unosząca się nad naszymi głowami. Magia obłoków.
Spoglądając w niebo, zachwycam się jego urodą i myślę o kruchości życia.
Nietrwałość życia sprawia, że jeszcze bardziej doceniam jego piękno. /Ewa Pohlke /

Symbol życia, płuca naszej planety i nadzieja dla świata.
Czy doceniamy piękno i znaczenie drzew?
Zachwyca i intryguje mnie rytmika, splot i struktura gałęzi, światło i kontrast..
Wzrusza i zasmuca dramat usychających, umierających drzew. /Gintautas Vaičys/

***
Wsparcie finansowe: Goethe-Institut w Warszawie, Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Samorząd Miasta Olsztyna i Fundacja im. Róży Luksemburg
* * *
Fot. Jerzy Waluga

Spotkanie „Jerozolima – mit, mistyka, czas” | czwartek 16 listopada godz. 17.00 | Dom Mendelsohna

Serdecznie zapraszamy do Domu Mendelsohna w czwartek 16 listopada o 17.00 na spotkanie „Jerozolima – mit, mistyka, czas.
O mieście – micie opowie ks. Henryk Błaszczyk w rozmowie z dziennikarką Ewą Mazgal.

Początki Jerozolimy – świętego miasta Żydów, chrześcijan i muzułmanów – sięgają czasów mitycznych, ale jej wpływ na dzieje świata od najdawniejszych czasów jest jak najbardziej realny. Na spotkaniu z ks. Henrykiem Błaszczykiem przedstawimy losy miasta od epoki królów Dawida i Salomona oraz budowy I świątyni. Zatrzymamy się w mieście Heroda Wielkiego, który nakazał rzeź niewiniątek. Opowiemy o Jezusie w Jerozolimie i zburzeniu miasta przez Rzymian. Przypomnimy wyprawy krzyżowe, których celem była „Jerozolima wyzwolona” i wielki ruch pielgrzymkowy, z którym wiąże się olsztyńska kaplica jerozolimska.
Jerozolima – miasto symbol – jest częścią dramatycznej izraelsko-palestyńskiej historii, a dzisiaj przyszłość tego skrawka ziemi, jak wiele razy wcześniej, spowija mrok. Czy kiedykolwiek w mieście Jeruzalem nie będzie „śmierci ani smutku, ani boleści”?

Wsparcie finansowe Festiwalu Mendelsohna: Goethe-Institut w Warszawie, Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Samorząd Miasta Olsztyna i Fundacja im. Róży Luksemburg
* * *
Motyw graficzny: Ewa Pohlke
Oprawa graficzna: Andrij Fil

Nowa publikacja Borussii „Erich Mendelsohn – Olsztyn – Jerozolima – San Francisco”

Nakładem „Borussii” ukazało się III, poszerzone wydanie opowieści Ity Heinze-Greenberg „Erich Mendelsohn – Olsztyn – Jerozolima – San Francisco”.

To fascynująca, intelektualna podróż śladami Ericha Mendelsohna, od dzieciństwa i młodości w Prusach Wschodnich, poprzez Niemcy, Wielką Brytanię, Palestynę (dzisiejszy Izrael), aż po Stany Zjednoczone.
Pełna błyskotliwych spostrzeżeń pogoń za oryginalnym artystą, spodoba się nie tylko architektom, ale wszystkim tym, którzy cenią sobie biografie intelektualistów, fascynują się historią, historią sztuki, dziejami ludzkiej myśli. Erich Mendelsohn z pewnością był osobą interesującą – ekscentrykiem, architektem o indywidualnym spojrzeniu, kreatorem życia jako sztuki i jak sam o sobie mówił: człowiekiem Orientu z Prus Wschodnich.

Do końca VIII Festiwalu Mendelsohna, czyli do 30 listopada, trzecie, rozszerzone wydanie książki Ity Heinze-Greenberg w promocyjnej cenie 30 złotych.

Zamówienia można składać: dystrybucja@borussia.pl

fot. Joanna Wilengowska

„Czarne mleko” 85. rocznica Nocy Pogromów | czwartek, 9 listopada godz. 17.00 | Dom Mendelsohna

W czwartek 9 listopada o godz. 17 zapraszamy do Domu Mendelsohna na wieczór poświęcony Nocy Pogromów. 85 lat temu w całych hitlerowskich Niemczech, między innymi w Olsztynie, zapłonęły synagogi, niszczono żydowskie sklepy i mieszkania. Aresztowano kilkadziesiąt tysięcy osób. Noc Pogromów była preludium Zagłady. O tych wydarzeniach opowie Aleksander Suhak. Natomiast członkinie Borussiańskiego Dramatycznego Kółka przeczytają kilka wierszy poświęconych prześladowanym. Wśród utworów znajdzie się „Fuga śmierci” Paula Celana, zaczynająca się od słów: – Czarne mleko poranku pijemy wieczorem…

Zapraszamy!

***

Wsparcie finansowe: Goethe-Institut w Warszawie

Motyw graficzny: Ewa Pohlke
Oprawa graficzna: Marianna Nowicka

BACK