Tag Archives: historia

Prezentacja książki „Polskie ślady w Niemczech – Kalejdoskop” | Środa, 29 marca godz. 17.00 | Dom Mendelsohna

W imieniu organizatorów spotkania – Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich w Darmstadt i Fundacja Borussia zapraszamy w środę, 29 marca o godz. 17.00 do Domu Mendelsohna (ul. Zyndrama z Maszkowic 2, Olsztyn) na prezentację książki „Polskie ślady w Niemczech – Kalejdoskop”. Rozmowę z redaktorem i współautorem książki prof. Peterem Oliverem Loewem poprowadzi prof. Robert Traba.

Polaków i Niemców łączy ponadtysiącletnie sąsiedztwo. Wielopłaszczyznowe kontakty, a przede wszystkim migracje z Polski do Niemiec miały większy wpływ na niemiecką codzienność, niżby się to mogło wydawać. Świadectwem tego są już nie tylko polsko brzmiące nazwiska i powiązania rodzinne, wyjazdy na saksy, życie polonijne, lecz także sukcesy Polaków czy migrantów z Polski w niemieckim życiu publicznym i naukowym, na arenach sportowych, w muzyce, sztuce czy literaturze.

Prezentowana publikacja, wydana w 2022 r. w j. polskim przez Niemiecki Instytut Spraw Polskich i Federalnej Centrali Kształcenia Obywatelskiego, to zaproszenie do zapoznania się z często nieznanymi lub wymagającymi ponownego odkrycia śladami polskości w Niemczech. Wiele postaci i wydarzeń wymienionych w hasłach tej książki stanowić będzie novum także dla czytelnika polskiego.

Książka będzie dostępna w czasie prezentacji w cenie promocyjnej.

„Polskie ślady w Niemczech. Kalejdoskop”
Dieter Bingen, Andrzej Kaluza, Basil Kerski, Peter Oliver Loew (red.)
Bonn 2022 / Zamówienia: www.hausbooks.pl

Prezentacja książki odbędzie się dzięki wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz Goethe-Institut w Warszawie.

Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!

Festiwal Mendelsohna – zapraszamy na wydarzenia 6, 9, 10 i 11 grudnia 2022!

Grudzień to ostatni miesiąc tegorocznego Festiwalu Mendelsohna odbywającego się w 2022 roku pod hasłem „Granice.”
Co przed nami w tym tygodniu?

✅ wtorek, 6.12.2022 godz. 17.00
Dom Mendelsohna ul. Zyndrama z Maszkowic 2
Momenty kluczowe – polsko-niemieckie laboratorium artystyczne nieopowiedzianych historii
Prezentacja projektu z udziałem artystów Diany Wesser z Lipska i Grzegorz Gromek z Olsztyna
✅ piątek, 9.12.2022 godz. 17.00
Dom Mendelsohna ul. Zyndrama z Maszkowic 2
Zawód: historyk – spotkanie z prof. Andrzejem Friszke
Prowadzenie: prof. Robert Traba
W dyskusji wezmą udział Jan Olaszek i Tomasz Siewierski – współautorzy książki „Zawód: historyk”
✅ sobota, 10.12.2022 godz. 17.00
Dom Mendelsohna ul. Zyndrama z Maszkowic 2
Jubileuszowe spotkanie Borussian, Przyjaciół, Znajomych, Czytelników z Kazimierzem Brakonieckim
✅ niedziela, 11.12.2022 godz. 13.00
Dom Mendelsohna ul. Zyndrama z Maszkowic 2
Święta żydowskie i chrześcijańskie- tradycje i zwyczaje – warsztaty plastyczne: Kartki świąteczne. Prowadzenie: Ewa Pohlke

Zapraszamy do udziału.
Wstęp wolny!

Wsparcie finansowe Festiwalu Mendlesohna: Goethe-Institut w Warszawie, Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego i Fundacja im. Róży Luksemburg.
* * *
Motyw graficzny: Ewa Pohlke
Oprawa graficzna: Andrij Fil

Momenty kluczowe – polsko-niemieckie laboratorium artystyczne nieopowiedzianych historii | wtorek 6 grudnia godz. 17.30 | Dom Mendelsohna

6 grudnia (wtorek) o 17.30 serdecznie zapraszamy do Domu Mendelsohna (ul. Zyndrmama z Maszkowic 2, Olsztyn) na spotkanie z dwójką artystów: Dianą Wesser z Lipska i Grzegorzem Gromkiem z Olsztyna – podczas Festiwalu Mendelsohna zaprezentują oni projekt „Momenty kluczowe / Schlüsselmomente”, który realizują wspólnie od kilku miesięcy.

Będzie to opowieść o doświadczeniach odkrywania zapomnianych i trudnych rozdziałów polsko-niemieckiej historii, niełatwej drodze, którą oboje wspólnie pokonują, poszukując artystycznych środków wyrazu w podejściu do tematu, lecz przede wszystkim – budując swój osobisty dialog.

Momenty kluczowe / Schlüsselmomente to projekt polsko-niemiecki, poświęcony tematyce ucieczek i wypędzeń w czasie II wojnie światowej i po jej zakończeniu. Sam temat, a także jego skutki dla społeczeństw Polski i Niemiec, rzadko podejmowany jest w dyskursie artystycznym czy społecznym. Fakty historyczne są przedmiotem fachowych opracowań, lecz sam temat budzi skrajne emocje – bądź jest pomijany, bądź też wywołuje burzliwe dyskusje, często napędzane obawą, że zajęcie się nim zrelatywizuje niemiecką winę.
Celem projektu, organizowanego przez stowarzyszenie Freunde der Borussia Olsztyn/Allenstein i Fundację Nowy Teatr, jest przełamanie społecznego tabu wokół tematu i zainicjowanie za pomocą środków artystycznego wyrazu otwartego polsko-niemieckiego dialogu.

Projekt powstał z inicjatywy 3 osób: artystów Diany Wesser i Grzegorza Gromka oraz menedżerki kultury Yvonne Meyer – wspólnie zainicjowali oni wieloetapowy proces, który ma umożliwić zrozumienie różnych perspektyw i kwestii i który pomoże uniknąć pułapek, jakie niesie ze sobą temat ucieczek i wypędzeń, tak aktualny w dzisiejszej Europie. Autorzy projektu od wiosny br. spotykają się naprzemiennie w Lipsku i Olsztynie, dyskutują, badają źródła, zbierają relacje. Na bieżąco dzielą się ze sobą doświadczeniami, porównują wrażenia i perspektywy, tworzą swój własny, osobisty dialog wokół trudnych kwestii. W kolejnym etapie znajdzie on swój artystyczny wyraz we wspólnym polsko-niemieckim przedsięwzięciu.

Diana Wesser jest niemiecką artystką, związaną z Lipskiem. Realizuje spektakle i działania artystyczne na styku teatru opartego na badaniach, praktyki sztuki i mediów. W swoich audio spacerach, performansach i projektach partycypacyjnych odkrywa zapomniane miejsca, słucha relacji współczesnych świadków, tworzy przestrzenie spotkań. Od kilku lat intensywnie zajmuje się kulturami pamięci, transformacją w Niemczech Wschodnich i traumą zbiorową. Jej matka urodziła się w przedwojennym Olsztynie.

Grzegorz Gromek – aktor, reżyser, producent, na stałe związany z Teatrem im. Stefana Jaracza w Olsztynie. Fundator i założyciel Teatru Nowego w Olsztynie. Jego prace teatralne to zarówno klasyczne przedstawienia dramatyczne, improwizacje teatralne, jak i teatr zakorzeniony w tradycjach Grotowskiego. Interesują go połączenia między teatrem, performance’em i tańcem. W ostatnich latach zajmuje się badaniem tożsamości lokalnych z pogranicza Warmii, Mazur i Kurpi.

* * *
Projekt Momenty kluczowe / Schlüsselmomente realizowany jest dzięki wsparciu finansowemu:
– Fundacji Kultury Wolnego Państwa Saksonia – działanie jest współfinansowane ze środków podatkowych na podstawie budżetu uchwalonego przez Parlament Saksonii.
– Referatu ds. Kultury Prus Wschodnich i krajów nadbałtyckich przy Muzeum Prus Wschodnich ze środków Pełnomocnika Rządu Federalnego ds. Kultury i Mediów

* * *
Partnerzy wydarzenia:
Freunde der Borussia Olsztyn/Allenstein e.V.
Fundacja Nowy Teatr w Olsztynie
Wsparcie finansowe: Goethe-Institut w Warszawie, Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego i Fundacja im. Róży Luksemburg.
Spotkanie w j. polskim i niemieckim z tłumaczeniem symultanicznym.
Tłumaczenie: dr Barbara Sapała.
Zapraszamy do udziału.
Wstęp wolny!

* * *
Fot. Diana Wesser
Motyw graficzny: Ewa Pohlke
Oprawa graficzna: Andrij Fil

Zawód: historyk – spotkanie z prof. Andrzejem Friszke | piątek, 9 grudnia godz. 17.00 | Dom Mendelsohna

W piątek, 9 grudnia podczas Festiwalu Mendelsohna odbędzie się spotkanie z prof. Andrzejem Friszke, badaczem i popularyzatorem dziejów najnowszych, autorem ponad 20 książek o historii Polski w XX wieku
– do rozmowy z naszym gościem zaprosi prof. Robert Traba, historyk, politolog, kulturoznawca, współzałożyciel „Borussii”.

„Widzimy po nakładach, po sprzedaży, że nasza – historyków – publiczność topnieje, a coraz więcej jest takich, którzy w ogóle nie rozumieją, o czym mówimy. A przecież to nie jest hobbystyczna wiedza, ale część edukacji polskiej i obywatelskiej” – mówił prof. Andrzej Friszke w wywiadzie rzece, którego udzielił Janowi Olaszkowi i Tomaszowi Siewierskiemu. – Wokół tej książki, która w br. ukazała się nakładem Wydawnictwa Więź, toczyć się będzie rozmowa podczas spotkania, które odbędzie się w Domu Mendelsohna.

„Zawód: historyk” to biografia autora, który przez całe życie prowadził badania naukowe, ale też był aktywny jako obywatel w ruchu walki o demokratyczną Polskę przed 1989 r., a po odzyskaniu wolności był świadkiem, a niekiedy uczestnikiem, budowania demokratycznego państwa i jego instytucji pamięci historycznej.
Cieszymy się na rozmowę z prof. Friszke o znaczeniu edukacji historycznej, uwikłania historii w politykę, skutkach braku świadomości historycznej dla nas obywateli. Podczas spotkania bez wątpienia pojawią się także wątki olsztyńskie – przypominamy, że prof. Andrzej Friszke urodził się i dorastał w Olsztynie.
W dyskusji wezmą udział Jan Olaszek i Tomasz Siewierski – współautorzy książki „Zawód: historyk”.
Andrzej Friszke (ur. 1956) – historyk, prof. dr hab., członek korespondent Polskiej Akademii Nauk. Profesor w Instytucie Studiów Politycznych PAN. Od 1982 r. redaktor działu historycznego „Więzi”, członek Rady Naukowej Laboratorium „Więzi”. W latach 1999–2006 członek Kolegium IPN, 2011-2016 członek Rady Instytutu Pamięci Narodowej. Autor licznych książek, m.in.: „Opozycja polityczna w PRL 1945–1980”; „Oaza na Kopernika. Klub Inteligencji Katolickiej 1956–1989”; „Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi”; „Polska. Losy państwa i narodu 1939-1989”; „Rewolucja Solidarności 1980-1981”, „Między wojną a więzieniem. Młoda inteligencja katolicka 1945-1953”, „Sprawa jedenastu”.

Partnerzy wydarzenia:
Parafia Ewangelicko-Augsburska w Olsztynie
Towarzystwo „Więź”
Zapraszamy do udziału.

Wstęp wolny! Ilość miejsc ograniczona.

Wsparcie finansowe Festiwalu Mendelsohna : Goethe-Institut w Warszawie, Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego i Fundacja im. Róży Luksemburg.
* * *
Motyw graficzny: Ewa Pohlke
Oprawa graficzna: Andrij Fil

Wernisaż wystawy „Zagubione wioski na Mazurach” | 26.10.2022 r.

Zapraszamy 26 października o godz. 15.00 na wernisaż wystawy „ZAGUBIONE WIOSKI NA MAZURACH”, który odbędzie się w Bibliotece Uniwersyteckiej UWM (ul. Oczapowskiego 12b w Olsztynie), I piętro.
Wystawa dokumentuje polsko-niemiecki projekt z udziałem studentów z Olsztyna i Düsseldorfu, którzy wspólnie badali historię zapomnianych mazurskich wsi w Puszczy Piskiej. W latach 2017-2019 prowadzili kwerendy w archiwach polskich i niemieckich. W poszukiwaniu informacji o dawnych mieszkańcach mazurskich wsi, ich życiu codziennym analizowali dokumenty, rejestry i umowy. Zebrane informacje opracowywali w artykułach naukowych, przedstawiając dzieje mazurskich rodzin i miejscowości, które zamieszkiwali. W ten sposób udało się stworzyć poruszającą opowieść o kilku zagubionych wioskach Puszczy Piskiej.
Podczas corocznych warsztatów historyczno-konserwatorskich studentki i studenci prowadzili pomiary odnalezionych w Puszczy Piskiej mogił i cmentarzy. Dokumentowali nagrobki, krzyże, inskrypcje i obramowania grobów. W inwentaryzacjach opisywali również historyczny drzewostan oraz charakterystyczne dla cmentarzy nasadzenia. Czyścili i porządkowali zapomniane mazurskie nekropolie.
Wystawa powstała we współpracy Fundacji Dom Gerharta Hauptmanna z Düsseldorfu, „Borussii”, w partnerstwie z Katedrą Architektury Krajobrazu UWM, Uniwersytetem im. Heinricha Heinego, Stowarzyszeniem Sadyba, Nadleśnictwem Pisz, I Liceum Ogólnokształcącym w Piszu oraz Lore-Lorentz-Schule.
Dziękujemy Katedrze Architektury Krajobrazu UWM i Bibliotece Uniwersyteckiej UWM za możliwość jej zaprezentowania na olsztyńskiej uczelni.
Wystawa jest wydarzeniem towarzyszącym Festiwalu Mendelsohna.

„Miasto bajka. Wiele historii Kaliningradu” – spotkanie autorskie z Pauliną Siegień. Wtorek, 14 września godz. 17.00 w Domu Mendelsohna

Zaledwie pięćdziesiąt kilometrów od północnej granicy Polski leży półmilionowe miasto. Dziś nazywa się Kaliningrad. Dawniej, gdy granice przebiegały inaczej, było pruskim Königsbergiem i było też Królewcem.

To miasto na wskroś europejskie. A jednak transformacja dawnej stolicy Prus Wschodnich najpierw w sowiecki, a potem rosyjski Kaliningrad wywołuje dziwny niepokój, uczucie niedopasowania wyczuwalne w samym mieście – zarówno u mieszkańców, jak i władz, tych lokalnych i tych na Kremlu. Na pierwszy rzut oka to zwykła rosyjska prowincja, może bardziej zakompleksiona, porównująca się chętniej do przedwojennej potęgi i europejskich sąsiadów niż do Moskwy czy Petersburga. Ale równocześnie pod powierzchnią kryje się inne miasto, ni to widmo, ni to chimera.

Paulina Siegień opowiada o połączeniu się przedwojennego Königsberga z powojennym Kaliningradem w jedno fantazmatyczne miasto niczym z bajki. Tu pamięć nie chce przeminąć, to, co współczesne, odbija się w tym, co dawne. Duch przeszłości nie znika. Tylko czy jest to dobry duch Kanta z jego ideą wiecznego pokoju, czy ponury i złowieszczy Smętek?

Paulina Siegień – z wykształcenia etnografka, rosjoznawczyni i filolożka rosyjska. Absolwentka Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, doktorantka na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego. Z zawodu dziennikarka i tłumaczka. Stale współpracuje z „Krytyką Polityczną” i Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka Jeziorańskiego. Kilkanaście lat temu trafiła do Kaliningradu, który nieoczekiwanie stał się częścią jej życia. Przez kilka lat pisała o Kaliningradzie i obwodzie kaliningradzki, dla „Gazety Wyborczej”.

Serdecznie zapraszamy do Domu Mendelsohna we wtorek 14 września o godz. 17.00.

Ciemność i partnerzy – rozmowa online z litewskim pisarzem Sigitasem Parulskisem | piątek, 4 grudnia godz. 18.00

W ramach trwającego w 2020 roku wirtualnie Festiwalu Mendelsohna pod hasłem HORYZONTY zapraszamy na spotkanie z Sigitasem Parulskisem – litewskim pisarzem, poetą, eseistą i krytykiem literackim. Okazją do spotkania jest ukazanie się w Polsce powieści Parulskisa „Ciemność i partnerzy” [Tamsa ir partneriai] – książkę w przekładzie Izabeli Korybut-Daszkiewicz wydało Wydawnictwo Czarne. Spotkanie z Autorem poprowadzi dr Alina Kuzborska.

Spotkanie można oglądać na platformie YouTube – Ciemność i partnerzy LINK

W Litwie powieść „Ciemność i partnerzy” ukazała się w 2012 r. i wzbudziła wiele kontrowersji. Krytyka pomijała ją początkowo milczeniem, pojawiały się zarzuty, że autor „kala własne gniazdo”. Sigitas Parulskis wsadził bowiem przysłowiowy kij w mrowisko, odkrywając na łamach książki niechlubne karty historii Litwy. Powieść opowiada o Zagładzie Żydów litewskich.
Główny bohater, Vincentas, jest fotografem i mieszka w Kownie. W czasie zawieruchy początku wojny, która wkracza na Litwę nomen omen sowiecką w czerwcu 1941 r., zawiera pakt z niemieckim esesmanem-estetą. W zamian za uratowanie życie swoje i swojej żydowskiej kochanki zobowiązuje się do dokumentowania aktów śmierci najżarliwszych wrogów hitlerowców – Żydów. Mimowolnie Vincentas staje się świadkiem koronnym Zagłady, której dokonują litewskie bataliony śmierci.

* * *

„Zaczynają się pogromy, Litwini biją, gwałcą i zabijają. Niemieccy żołnierze nawet nie muszą wydawać rozkazów, przyglądają się zbrodni. To samo dzieje się w wielu miastach i wsiach Litwy, a wkrótce potem powstają getta”.
(Z recenzji Michała Nogasia „Litewska czarna karta. Szychta z polowaniem za Żydów”, Książki. Magazyn do czytania, Dwumiesięcznik, luty 2020).

Zapraszamy do udziału w spotkaniu z Sigitasem Parulskisem o trudnej, nieprzepracowanej historii, która łączy losy Litwinów i Polaków, Żydów, o światełku na HORYZONCIE – przebaczaniu i pojednaniu, które jest możliwe dzięki odwadze ludzi.

Spotkanie w języku litewskim z tłumaczeniem na polski. Tłumaczenie: Agnieszka Rembiałkowska.

Spotkanie odbywa się dzięki wsparciu Litewskiego Instytutu Kultury [Lietuvos kultūros institutas] w Wilnie oraz Ambasady Republiki Litewskiej w Polsce.

O majstrowaniu przy historii | Wykład online dr Micha Braun | sobota, 21.11.2020 godz. 17.00

Serdecznie zapraszamy na wykład online dr Michi Brauna (Uniwersytet w Lipsku)  „O majstrowaniu przy historii. Praktyki odwracania populistycznych wyobrażeń historii i jej symboliki. Wykład odbędzie się na platformie zoom.

pod linkiem: https://us02web.zoom.us/j/82297052986?pwd=WlBZYStzQnY5MFNCaFFEWVdBM0RUQT09

Micha Braun, dr nauk humanistycznych, jest teatrologiem i managerem naukowym w Lipsku. Prowadzi badania i wykłady, publikuje na temat praktyk artystycznych w zakresie powtarzania, narracji i pamięci w teatrze, performansie i filmie XX i XXI wieku, a także na temat mediów służących zawłaszczaniu przeszłości. Szczególnie interesują go kwestie doświadczenia kryzysu i artystycznych strategii jego pokonania w Europie Środkowej i Wschodniej.

W dzisiejszych czasach, naznaczonych populistycznymi i postfaktycznymi dyskursami, istotną rolę odgrywa pamięć w polityce i zawłaszczanie przeszłości. Estetyczne podejście do historii, niemalże dowolne majstrowanie przy przeszłości przez jej mniej czy bardziej zawoalowane zawłaszczanie i odpowiednie „opracowywanie” historycznych faktów i wydarzeń pozwala uzyskać obrazy i symbole wyidealizowanej przeszłości, którym przypisuje się moc kreowania wspólnoty. Instrumentalnie potraktowana przeszłość służy uzasadnianiu doraźnych celów politycznych.

W kontekście 3 prac teatralno-artystycznych: z Polski (Zbigniew Libera: Wyjście ludzi z miast, 2010), Niemiec (Johannes Kuhn/Lukas Yves Jakel: RescEU, 2015) i Węgier (Kristóf Kelemen/Bence György Pálinkás: Magyar akác, 2017) poszukamy odpowiedzi na pytanie, jak estetyczne praktyki powtarzania i odwracania populistycznych obrazów, poprzez bezpośrednie zetknięcie sztuki i polityki, same mogą odnieść skutek polityczny. Te trzy różne prace łączy jedno: każda z nich sięga do toczących się współcześnie dyskursów politycznych dotyczących zwłaszcza podziału na to, co ‘nasze’ i co ‘obce’, odzwierciedla je i transformuje po to, by je same uczynić elementem aktualnie prowadzonego dyskursu.

Zapraszamy na podsumowanie polsko-niemieckich warsztatów w Sztynorcie | czwartek 3 września o godz. 15.30

Serdecznie zapraszamy na podsumowanie polsko-niemieckich warsztatów historyczno-konserwatorskich, podczas których przez ostatnie 2 tygodnie grupa wolontariuszy z obu krajów uczytelniła i uporządkowała teren cmentarza ewangelickiego w Sztynorcie, znajdującego się na terenie przypałacowego parku.
Podsumowanie, podczas którego uczestnicy zaprezentują efekty swojej pracy oraz kwerendy w archiwach, odbędzie się w czwartek, 3 września o godz. 15.30 w Pensjonacie Sztynort (Sztynort 11).
Projekt warsztatów historyczno-konserwatorskich z udziałem studentów z Polski i Niemiec realizowany jest we współpracy Fundacji Borussia i Fundacji Gerhart-Hauptmann-Haus z Düsseldorfu. Partnerzy merytoryczni to Uniwersytet Heinricha Heinego w Düsseldorfie oraz Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.
Projekt odbywa się dzięki dofinansowaniu Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży.
Fot. Marianna Nowicka

Ukazało się drugie wydanie „Słodkich Sulejek” Siegfrieda Lenza

Nie lada gratka dla miłośników Mazur! Nakładem Stowarzyszenia WK „Borussia” ukazało się drugie wydanie „Słodkich Sulejek” Siegfrieda Lenza. Polecamy lekturę.

„(…) mazurskie gawędy pisane z humorem i nostalgią… bez nacjonalistycznej awersji, ale też bez ambicji ukazania historycznej perspektywy. Były wspomnieniem świata, który zaginał raz na zawsze: był egzotyczny, niemal baśniowy, zamieszkany przez ludzi, w których – mimo niemieckiego języka czuło się już szeroką duszę Europy Wschodniej”. [Adam Krzemiński, Literatura na świecie]

BACK