W dniach 24-26 czerwca w 2015 roku w Centrum Dialogu Międzykulturowego DOM MENDELSOHNA w Olsztynie odbyło się seminarium „Regiony pogranicza Europy – różnorodność – rozwój”. Była to wspólna inicjatywa Fundacji BORUSSIA oraz Domu Polski Wschodniej w Brukseli. Podczas spotkania starano się odpowiedzieć na pytanie: jak w odwołaniu do wspólnego dziedzictwa historycznego budować wśród mieszkańców regionów pogranicza, które od wieków stanowiły miejsce styku wielu kultur, narodów i tradycji, świadomość wspólnej odpowiedzialności i solidarności ponad granicami?
Cykl spotkań zainaugurował wieczorny koncert Grzech Piotrowski Quartet „One World”, który wprowadził uczestników w świat kultury i sztuki różnych narodów.
Seminarium otworzyli Wiktor Marek Leyk, pełnomocnik marszałka województwa warmińsko-mazurskiego do spraw mniejszości narodowych i etnicznych oraz Prezes Fundacji BORUSSIA Kornelia Kurowska. W problematykę seminarium uczestników wprowadził dr Jacek Poniedziałek wykładem pt. „Komu i do czego potrzebny jest otwarty regionalizm olsztyńskiej BORUSSII”.
W tym dniu uczestnicy mogli także wysłuchać i wziąć aktywny udział w dyskusji Krzysztofa Czyżewskiego z Fundacji Pogranicze z Krasnogrudy oraz Krzysztofa Stanowskiego z Fundacji Solidarności Międzynarodowej, prowadzonej przez dr Iwonę Liżewską. Goście dzielili się spostrzeżeniami dotyczącymi budowania nowej regionalnej tożsamości w praktyce, a także pomysłami na perspektywy rozwoju swoich regionów.
O wynikach badań i własnych doświadczeniach w sferze badania i korzystania z zasobów kulturowych w rozwoju regionów debatowali: Marcin Kapłon z Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych z Olsztyna, Aleksandra Zińczuk z Fundacji Teren Otwarty z Lublina oraz Yulia Bardoun i Ilya Dementiev z Agencji Inicjatyw Kulturalnych „Tranzyt” z Kaliningradu. Dyskusję moderowała Kornelia Kurowska.
W rozmowie pt. „Polska Wschodnia – geografie współpracy” prowadzonej przez Ewę Romanowską z Fundacji BORUSSIA, dobre praktyki województw pogranicza przedstawili: Jaromir Krajewski z Fundacji Puszczy Rominckiej z Żytkiejm, Weronika Czyżewska-Poncyljusz z krasnogrudzkiej Fundacji Pogranicze oraz wspomniana już Aleksandra Zińczuk.
Wieczorna część seminarium poświęcona była rozważaniom wokół „Podręcznika dialogu” wydanego przez Fundację i Ośrodek Pogranicze przy współpracy z Domem Polski Wschodniej. Podczas spotkania twórczy dialog z twórcą podręcznika Krzysztofem Czyżewskim podjął poeta i pisarz Kazimierz Brakoniecki. Przyczynkiem do rozmowy było ukazanie się publikacji nie tylko w języku polskim i angielskim, lecz także rosyjskim. Nad jej przebiegiem czuwała dr Alina Kuzborska.
Trzeciego dnia uczestnicy seminarium wzięli udział w warsztatach „Regiony pogranicza Europy – scenariusze przyszłości: jak wykorzystać potencjał różnorodności i przygranicznego położenia”, które poprowadził Aleksander Suhak ze Stowarzyszenia Wspólnota Kulturowa „Borussia”.
Seminarium towarzyszyły obrazy z cyklu „Listy znad Niemna” autorstwa Ewy Pohlke i Gintautasa Vaičysa.
Wkrótce dostępne będą materiały podsumowujące olsztyńskie spotkanie.

Joanna Wańkowska-Sobiesiak – autorka książki wspomnieniowej Serwus chrabąszcze – nominowanej do Literackiej Nagrody Warmii i Mazur Wawrzyn 2014 – będzie gościem Ewy Zdrojkowskiej w audycji Spotkanie autorskie w piątek, 29 maja, po godz. 17.10.

Autorka ośmiu książek, m.in.: zbioru opowiadań Świat drugiego podwórka, Olsztyn 2006; książki o zmianach, jakie zaszły w krajobrazie kulturowym byłych Prus Wschodnich Świat bliski, znajomy?, Olsztyn 2008 oraz książek o mniejszościach narodowych: Za mało na Polaka, za mało na Niemca, Olsztyn 2002, Buty Agaty, Olsztyn 2008 i Moi sąsiedzi, Olsztyn 2012.

We wtorek 21 kwietnia o 18.00 serdecznie zapraszamy do DOMU MENDELSOHNA na rozmowę z Jerzym Czechem. Punktem wyjścia będą książki Swietłany Alieksiejewicz „Wojna nie ma w sobie nic z kobiety”, „Czasy second-hand. Koniec czerwonego człowieka”.

Jerzy Czech (ur. 1952) – poeta, tłumacz, publicysta. Od trzydziestu lat propaguje współczesną literaturę rosyjską. Przekłada prozę artystyczną, poezję i dramat, literaturę faktu i prace z dziedziny teatrologii.  Wydał trzy tomiki poezji i prawie trzydzieści książek przekładowych. Tłumaczył m.in. Eduarda Limonowa, Tatianę Tołstoj, Wasilija Grossmana, Ludmiłę Pietruszewską, Aleksandra Sołżenicyna oraz kryminały Borisa Akunina.  W roku 2010 ukazał się jego nowy (poprzedni wyszedł 57 lat temu) przekład fundamentalnego dwutomowego dzieła Konstantina Stanisławskiego Praca aktora nad sobą, a w 2011 –  Praca aktora nad rolą.

Laureat nagrody ZAiKS-u (2003), Nagrody im. R. Kapuścińskiego (2011) i Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus (2011) za przekład książki Wojna nie ma w sobie nic z kobiety Swietłany Aleksijewicz. Książka białoruskiej autorski Czasy second-hand. Koniec czerwonego człowieka w tłumaczeniu Jerzego Czecha jest nominowana do tegorocznej Nagrody R. Kapuścińskiego.

Wśród nominacji w ogólnopolskim konkursie Narodowego Instytutu Dziedzictwa „Zabytek Zadbany” w kategorii Adaptacja obiektów zabytkowych znalazł się Dom Mendelsohna z Olsztyna – dawna żydowska Bet Tahara projektu Ericha Mendelsohna, wyremontowana i zaadoptowana przez Fundację Borussia i Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa Borussia do nowej funkcji od stycznia 2013 r. służy mieszkańcom miasta i regionu jako Centrum Dialogu Międzykulturowego DOM MENDELSOHNA.

To jedyny spośród nominowanych 20 obiektów z całej Polski, którego rewitalizację przeprowadziła organizacja pozarządowa. Obiekt wyróżnia się także funkcją kulturalno-edukacyjną, która umożliwia eksponowanie wszelkich walorów zabytkowych, jest przy tym nowatorska – prowadzone tu przez Borussię działania obywatelskie przybliżają wielokulturową historię regionu i promują ideę dialogu międzykulturowego. Nowa funkcja zaplanowana i zrealizowana przez Borussię dzięki remontowi i adaptacji obiektu nawiązuje zarówno bezpośrednio jak i pośrednio do historii obiektu i postaci jego twórcy – Ericha Mendelsohna i pierwszego użytkownika – przedwojennej gminy żydowskiej. Tematyka spotkań pokazuje jednak całą złożoność historii i różnorodność kulturową i etniczną współczesnych Warmii i Mazur.

Niecodzienna jest 10-letnia historia konserwacji i remontu obiektu, w który poza ekspertami włączyli się także członkowie i współpracownicy olsztyńskiej Borussii. Na pierwszym etapie prac konserwatorskich na kopule w sali głównej w obiekcie w latach 2007-2009 brali w nich czynny udział borussiańscy wolontariusze – młodzież z Polski, Rosji i Niemiec, uczestnicy pilotażowego programu wolontariatu długoterminowego w ochronie zabytków „Międzynarodowy wolontariat na rzecz ochrony krajobrazu kulturowego na Warmii i Mazurach”.

Od 2005 r. równolegle z pracami w obiekcie i jego bezpośrednim otoczeniu Borussia prowadziła działania edukacyjne i kulturalne,m.in. nawiązała współpracę z Radą Osiedla Grunwaldzkiego, na terenie którego znajduje się rewitalizowany obiekt, ze szkołami w Olsztynie, prowadziła konsultacje z mieszkańcami Olsztyna. Borussia organizuje też od 2006 r. cykliczne Salony Mendelsohna: debaty, odczyty, spotkania literackie i muzyczne, poświęcone kulturze i historii Żydów, wielokulturowego Olsztyna oraz osobie samego Mendelsohna. Z tych spotkań narodziła się idea organizacji w Olsztynie Dni Kultury Żydowskiej: przez spotkania, warsztaty, wykłady i koncerty cykliczne coroczne DKŻ mają przybliżać mieszkańcom miasta i szerzej regionu bogate związki narodów i kultur: polskiej, żydowskiej i niemieckiej, od początku XIX wieku współistniejących w Olsztynie i na Warmii i Mazurach. Zajęcia dla dorosłych, ale także dzieci i młodzieży, które cieszą się ogromnym zainteresowaniem mieszkańców miasta, służą przełamywaniu uprzedzeń i stereotypów i budowaniu relacji społecznych opartych na poszanowaniu dla odmienności i różnorodności. Koncerty, wystawy, warsztaty ukazują wielokulturowość Olsztyna w szerszym kontekście europejskim.

Więcej informacji o konkursie:

http://www.nid.pl/pl/Dla_wlascicieli_i_zarzadcow/Zabytek_zadbany/ZABYTEK%20ZADBANY%202015/

Rozstrzygnięcie konkursu „Zabytek Zadbany”, który odbywa się pod honorowym patronatem Generalnego Konserwatora Zabytków Piotra Żuchowskiego nastąpi 21 kwietnia podczas uroczystej gali z okazji Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków, która odbędzie się w Białymstoku.